Płaskostopie (zwane potocznie platfusem) jest to deformacja stopy, która polega na obniżeniu lub całkowitym zaniku wysklepienia stopy. Prawidłowo ukształtowana stopa nie dotyka całą swoją powierzchnią podłoża, jej kości tworzą łuk. W przypadku płaskostopia tak się nie dzieje – dochodzi do zaniku łuków stopy, która staje się płaska i całą swoją powierzchnią przylega do podłoża. Płaskostopie należy do najczęstszych schorzeń dotykających stopy.
Wśród przyczyn mogących prowadzić do powstania płaskostopia wymienia się:
- niewłaściwie dobrane obuwie ( zły rozmiar, za twarda podeszwa)
- chodzenie w butach na wysokich obcasach,
- stojąca praca na twardym podłożu lub w niewłaściwym obuwiu
- nadwaga
- osłabienie, uszkodzenie więzadeł, stawów i mięśni stopy, skutkujące ich niewydolnością,
- wrodzona wiotkość więzadłowa
Można wyróżnić dwa rodzaje płaskostopia:
- płaskostopie podłużne, będące skutkiem obniżenia się łuku podłużnego stopy tak, że cała podeszwa stopy zaczyna dotykać podłoża,
- płaskostopie poprzeczne, spowodowane obniżeniem sklepienia poprzecznego stopy, w którym stopa robi się szeroka i traci swoją elastyczność.
Płaskostopie może wystąpić w każdym wieku. U maluchów do ok. 3-4. roku życia platfus jest niejako fizjologiczny, a związany jest z obecnością poduszeczek tłuszczowych, wiotkich więzadeł i słabych mięśni. Tym rodzajem płaskostopia u najmłodszych nie należy się martwić, gdyż znika samoistnie wraz rozwojem dziecka.
Po ukończeniu 5. roku życia można mówić o płaskostopiu wczesnodziecięcym, spowodowanym przez zbyt dużą wiotkość mięśni i więzadeł, by utrzymać prawidłowy układ stopy. Deformację pogłębiają dodatkowo wysiłek fizyczny i nadmierne obciążanie (np. nadwaga u dziecka).
Płaskostopie – skutki
Deformacja stopy w postaci płaskostopia zmienia prawidłowe punkty jej podparcia. Pojawiają się obrzęki stóp oraz dolegliwości bólowe nie tylko stóp, ale też łydek i kręgosłupa. Poza tym nacisk na podłoże w miejscu stopy do tego nieprzystosowanym skutkuje tworzeniem się na podeszwie stopy bolesnych odcisków. Płaskostopie poprzeczne może też doprowadzić do rozwoju wtórnych deformacji stopy pod postacią palucha koślawego czy w skrajnych przypadkach tzw. palców młotkowatych. Tak zniekształcona stopa utrudnia dobranie i noszenie obuwia oraz chodzenie. Płaskostopie podłużne, zwłaszcza nieleczone i długo trwające, prowadzić może do rozwoju stanów zapalnych przeciążonych torebek i więzadeł stopy.
Płaskostopie – profilaktyka i leczenie
Aby uniknąć powstania płaskostopia u dziecka, należy:
- unikać ubierania malucha w ciasne śpioszki, skarpetki czy buciki – niemowlę musi mieć zapewnioną możliwość swobodnego poruszania stópkami, gdyż stymuluje to rozwój mięśni stopy; krępujące ubranka unieruchamiają stopy dziecka, a mięśnie stóp pozbawione ruchu stają się słabe, co sprzyja rozwojowi płaskostopia;
- podczas przewijania czy przebierania niemowlęcia można bawić się z nim delikatnie, łaskotając podeszwy stóp – powoduje to odruchowe zgięcie paluszków, co jest dobrym ćwiczeniem wzmacniającym mięśnie stóp;
- unikać przekarmiania dziecka i rozwoju nadwagi – otyłość, jak wiadomo, nie sprzyja zdrowiu, a nadmiernie obciążając stopy, często jest przyczyną rozwoju płaskostopia;
- zakup prawidłowego obuwia, zwłaszcza dla dzieci stawiających swe pierwsze kroki. ( obuwie powinno być miękkie, oraz nie ograniczać ruchomości w stawie skokowym dziecka.
- unikać wkładek ortopedycznych kupowanych bez dopasowania
Leczenie płaskostopia polega na ćwiczeniu mięśni stóp, noszeniu dobrze dobranych, szerokich i wygodnych butów, stosowaniu specjalnych wkładek ortopedycznych (indywidualnie dopasowanych do stopy dziecka) i dbaniu o utrzymywanie prawidłowej postawy ciała. Do ćwiczeń korekcyjnych, które wzmacniają mięśnie stóp, należą: chodzenie na palcach, piętach i zewnętrznych krawędziach stóp, zwijanie palcami stóp np. chusteczki leżącej na podłodze lub chwytanie i podnoszenie palcami stóp drobnych przedmiotów z podłogi. Czasem jednak w przypadku zaawansowanych i dających duże dolegliwości deformacji stóp, ćwiczenia i postępowanie zachowawcze mogą okazać się nieskuteczne. Konieczny może się okazać wtedy zabieg operacyjny.
