Paluch koślawy( hallux valgus) to przypadłość która dotyka wielu osób, szczególnie kobiet.
Cechuje się bocznym ustawieniem palucha i przyśrodkowym ustawieniem pierwszej głowy kości śródstopia , która znacznie oddala się od drugiej kości śródstopia i odchyla się od linii środkowej stopy. Bocznie ustawiony paluch naciska na pozostałe palce, co może doprowadzić również do deformacji pozostałych palców, szczególnie drugiego. Nie tylko pierwsza głowa kości śródstopia odsuwa się od linii środkowej stopy, ale także dotyczy to piątej kości śródstopia. Palec piąty przemieszcza się dośrodkowo, co dodatkowo zmniejsza przestrzeń dla pozostałych palców. Palce te przyjmują ustawienie szponiaste, co dodatkowo deformuje stopę. Następuje zniesienie lub nawet odwrócenie łuku poprzecznego stopy.
Oczywiście jedno z drugim idzie w parze i paluch koślawy może być skutkiem braku łuku poprzecznego. W pierwszym okresie powstawania palucha koślawego nie występują żadne objawy, w drugim etapie pojawia się ból i możliwy stan zapalny w obrębie przyśrodkowej części pierwszej głowy śródstopia. W kolejnych etapach następuje powolna deformacja stopy z wyżej opisanymi konsekwencjami.
Zmiany również zachodzą w obrębie tkanek miękkich: torebek stawowych, ścięgien, więzadeł w obrębie stopy. Następuje zmiana biomechaniki chodu podczas przetaczania stopy.
Jakie są możliwe przyczyny powstania tej dysfunkcji?
Noszenie zbyt ciasnego obuwia, noszenie butów na wysokich obcasach, nadmierna pronacja stopy podczas której następuje nadmierny nacisk na przyśrodkową część palucha, przykurcz ścięgna achillesa, ograniczenie zgięcia grzbietowego w stawie skokowym górnym, Wyjście przed oś pionową ciała z większym naciskiem na przodostopie, zniesienie łuku poprzecznego stopy, osłabienie mięśnia przywodziciela krótkiego palucha głowy poprzecznej, wiotkość więzadłowa, choroby nerwowo-mięśniowe, choroby genetyczne związane z niedoborem kolagenu i inne.
Jak widać przyczyn powstania palucha koślawego może być wiele, na pewno nie wyczerpaliśmy wszystkich możliwości.
Jak zatem możemy zapobiegać w powstawaniu tej dysfunkcji.
Oczywiście podstawową rzeczą jest noszenie odpowiedniego obuwia. Nie powinno być ani za ciasne, ani za sztywne. Nie powinno także krępować swobodnych ruchów stopy. Nie zaleca się noszenia butów na wysokich obcasach, chyba że sporadycznie.
Dbanie o prawidłową postawę, w szczególności o zrównoważenie układu szkieletowo-mięśniowego, tak aby ciało nie wychodziło przed oś pionową. W tym ustawieniu następuje nadmierny nacisk na przodostopie w efekcie czego następuje osłabienie głowy poprzecznej mięśnia przywodziciela krótkiego palucha i rozejście się łuku poprzecznego stopy. Konsekwencją braku łuku poprzecznego stopy jest paluch koślawy. Dbanie o prawidłową elastyczność mięśnia trójgłowego łydki i ścięgna achillesa , prawidłową ruchomość stawów stopy i stawu skokowego górnego. W związku z tym iż koślawość palucha może być także efektem nadmiernej pronacji stopy, istotne jest aby zadbać o prawidłowe ukształtowanie stopy u dzieci.
Działanie to należy rozpocząć już u dzieci poprzez kształtowanie prawidłowej postawy, zrównoważenia napięć mięśniowych, dbanie o prawidłowe zakresy w stawach i elastyczność mięśni, dbanie o to, aby wykształciły się prawidłowe łuki stopy. W tym celu należy dziecku już od najmłodszych lat zapewnić dużą ilość swobodnego ruchu i dbać o prawidłowe obuwie.
Paluch koślawy jest bardzo uciążliwą dysfunkcją, która w znacznym stopniu upośledza prawidłową pracę stopy, jak również całej kończyny dolnej. Powoduje degenerację stawów w obrębie stopy, zmiany w obrębie tkanek miękkich i ból. Jak w wielu dysfunkcjach narządu ruchu także tutaj najważniejszą rzeczą jest prewencja.
Bibliografia:
A.I.Kapandji „ Anatomia funkcjonalna stawów” tom 2. Elsevier Urban&Partner Wrocław 2013
P.Brukner, K.Khan „Kliniczna medycyna sportowa” DB Publishing Warszawa 2011
Autor: mgr Joanna Brucka
